Porady i wskazówki dla Rodziców w zakresie dojrzałości szkolnej dzieci 6 – letnich w opracowaniu pedagoga specjalnego.
Pojęcie dojrzałości szkolnej, bo tak określa się gotowość do podjęcia przez dziecko zadań i obowiązków, jakie stawia przed nim szkoła, obejmuje zarówno jego rozwój psychiczny, fizyczny, umysłowy, emocjonalno – społeczny, jak i poziom opanowania umiejętności i wiadomości przygotowujących dziecko do podjęcia nauki czytania, pisania i liczenia. Fakt pójścia do szkoły stanowi bardzo ważny moment w życiu dziecka. Razem z dzieckiem wydarzenie to przeżywają rodzice. O tym, czy dziecko wykazuje gotowość do podjęcia systematycznej nauki w szkole decyduje wiele czynników. Należą do nich m. in.:
- Czynniki indywidualne – są to przekazane drogą genetyczną lub wrodzone właściwości organizmu, a przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego, podłoża wyższych czynności psychicznych. Należą tu również potrzeby, skłonności i dążenia dziecka.
- Czynniki środowiskowe – chodzi tutaj głównie o wpływy rodziny i przedszkola. Literatura podaje 3 główne grupy czynników rodzinnych mających wpływ na dojrzałość szkolną dziecka. Są to: – Warunki materialne – od poziomu dochodów, sytuacji mieszkaniowej, wyposażenia gospodarstwa domowego zależy jak rodzina będzie zaspokajała potrzeby dziecka, a więc czy będzie ono racjonalnie odżywiane, zaopatrzone w potrzebną odzież, czy będzie miało warunki do nauki, odpoczynku i zabawy.
- Istotnym czynnikiem wpływającym na dojrzałość szkolną dzieci jest fakt uczęszczania do przedszkola. Dzieci o długiej karierze przedszkolnej wyróżniają się lepszym uspołecznieniem niż inne dzieci oraz lepszym przygotowaniem do szkoły.
W zerówce kształtuje się osobowość dziecka, jego zdolności poznawcze i operacje umysłowe takie jak: porównywanie, uogólnianie, analiza i synteza, myślenie. Prowadzone są ćwiczenia usprawniające manualnie i graficznie po to, aby dziecko nie miało problemów z pisaniem. Kształtują się postawy społeczno – moralne i cechy charakteru, rozwija się zasób słownika dziecka.
Troskliwi rodzice zawsze chcą przewidzieć trudności i zabezpieczyć się przed nimi. Marzą, aby nauka była dla ich dzieci fascynującym poznawaniem świata, a nie jak to odczuwa wiele dzieci, nudnym, trudnym i bezsensownym zajęciem. Zastanawiają się na pewno co mogą zrobić, jak pomóc dziecku, aby osiągnęło ten poziom dojrzałości, jakiego wymaga szkoła. Na tym etapie pamiętać należy o wspomaganiu tego, co rozwija się wolniej, słabiej, o rozwijaniu i zauważaniu zdolności dziecka, o zapewnieniu warunków do wszechstronnego rozwoju (zapewnienie pomocy dydaktycznych, warunków do pracy, dbanie o zdrowie dziecka, zapewnienie zajęć ruchowych). Pamiętać należy także o tym, aby kontaktować się nauczycielem dziecka, wiedzieć jak sobie radzi i od razu zapewnić mu pomoc. Ćwiczenia usprawniające najlepiej prowadzić z formie zabawy, zachęcać dziecko do wypowiadania się czytać mu książki, ograniczać oglądanie telewizji.
I tak, aby dziecko osiągnęło w pełni gotowość szkolną Rodzice powinni w swoich działaniach i poczynaniach zorganizować:
1. Wsparcie rozwoju fizycznego dziecka, czyli:
● Zapewnić dziecku odpowiednią ilość ruchu, najlepiej na świeżym powietrzu.
● Stwarzać okazje do spotkań z rówieśnikami, gier i zabaw zespołowych.
● Nie lekceważyć sygnałów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko źle widzi lub słyszy (kontakt z lekarzem specjalistą).
● Prowadzić ćwiczenia doskonalące orientację kierunkową (prawo, lewo) oraz zabawy/polecenia angażujące orientację kierunkowo – przestrzenną (połóż to na półce po lewej, za krzesłem, pod stołem, po lewej stronie biurka, itp.). Wspomagać rozwój orientacji w schemacie własnego ciała (w której ręce trzymasz piłkę?, dotknij lewą ręką prawego kolana, złap się za lewe ucho, zasłoń ręką prawe oko, itp.).
2. Wsparcie rozwoju sprawności manualnej i graficznej, czyli:
● Proponować dziecku różne formy aktywności plastycznej – zabawy masami plastycznymi (lepienie z gliny, plasteliny, modeliny różnorodnych kształtów, liter, cyfr, wyklejanie dużych obszarów plasteliną,), malowanie farbami (palcami, pędzlami, watą, itp., linii poziomych, falujących, łamanych, spiralnych, różnorodnych form geometrycznych), rysowanie wzorów patykiem na piasku, palcem na stole oprószonym mąką, zabawy papierem (ugniatanie kul z gazet, rzucanie nimi do celu, składanie origami, wycinanie, wydzieranie z papieru).
● Kontrolować chwyt narzędzia kreślarskiego – prawidłowe trzymanie narzędzia do pisania lub rysowania polega na objęciu go trzema palcami: ołówek/długopis opiera się na palcu środkowym i obustronnie przytrzymywany jest kciukiem i palcem wskazującym z zachowaniem odległości – 1,5-2,5 cm od końcówki narzędzia). Pędzel trzymamy w odległości 5-7 cm od końca. Dziecko nie powinno ściskać przyboru zbyt mocno.
3. Wspieranie rozwoju funkcji wzrokowych (spostrzegawczość, koordynacja wzrokowo-ruchowa), czyli:
● Szukanie różnic/podobieństw w obrazkach.
● Składanie pociętych figur z papieru (kwadrat, trójkąt, koło, romb) według wzoru i bez wzoru.
● Układanie z patyczków lub klocków modeli figur (kwadraty, prostokąty, romby, trójkąty oraz różne kombinacje tych figur) lub liter.
● Układanie według wzoru (klocków, mozaik itp.).
● Kreślenie kształtów graficznych w powietrzu.
● Kreślenie kształtów graficznych powstałych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty.
● Rysowanie według wzoru (odwzorowywanie prostych układów graficznych).
4. Wspieranie rozwoju funkcji słuchowych (w tym słuchu fonemowego), czyli:
● Zabawy w rozpoznawanie odgłosów (np. głosy zwierząt, czynności), piosenek po melodii lub rytmie.
● Odtwarzanie rodzaju i ilości usłyszanych dźwięków, lokalizowanie źródła dźwięku.
● Rozpoznawanie głosek na początku i na końcu wyrazu (np. szukanie wyrazów rozpoczynających się tą samą głoską).
● Proponować dzielenie wyrazów na sylaby, głoski oraz składanie wyrazów z usłyszanych sylab/głosek.
5. Doskonalenie uwagi i pamięci, czyli:
● Nauka wierszyków, piosenek.
● Gry typu MEMO.
● Zabawy polegające na zapamiętywaniu układu przedmiotów, następnie odgadywanie, co się zmieniło.
● Nauka kolejności dni tygodnia, pór roku itp.
● Zagadki, zawierające w treści dwie lub więcej wskazówek.
6. Wspieranie rozwoju myślenia, czyli:
● Proponować dziecku gry planszowe.
● Nie wyręczać, dać dziecku szansę, aby samo znalazło rozwiązanie.
7. Wspieranie rozwoju myślenia, czyli:
● Proponować dziecku gry planszowe.
● Nie wyręczać, dać dziecku szansę, aby samo znalazło rozwiązanie problemu.
● Proponować gry/zabawy, polegające na tworzeniu klasyfikowaniu (np. dzielenie zbioru obrazków na grupy: zwierzęta, rośliny itp.)
● Bawić się z dzieckiem w porównywanie obiektów pod względem wielkości, liczebności itp.
8. Wspieranie rozwoju mowy, czyli:
● Jak najwięcej rozmawiać z dzieckiem.
● Słuchać tego, co dziecko ma do powiedzenia.
● Czytać dziecku książki.
● Zachęcać dziecko do opowiadania o tym, co usłyszało, co je zainteresowało.
● Zwracać uwagę na poprawność artykulacyjną mowy dziecka.
8. Wspieranie rozwoju społecznego, czyli:
● Stwarzać okazje do kontaktów z rówieśnikami.
● Inspirować dziecko do zachowań prospołecznych (działania na rzecz innych).
● Stwarzać dziecku okazje do radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych.
