Kompetencje emocjonalno – społeczne
Umiejętność rozpoznawania, nazywania i radzenia sobie z emocjami własnymi i innych osób oraz zdolność kontrolowania i modyfikowania własnych impulsów zgodnie z przyjętymi normami społecznymi, budowanie satysfakcjonujących relacji, współdziałanie w grupie, radzenie sobie w sytuacjach interpersonalnych oraz rozwiązywanie konfliktów i problemów stanowi sedno funkcjonowania w społeczeństwie
UMIEJĘTNOŚCI DZIECKA W SFERZE EMOCJONALNO – SPOŁECZNEJ
3 LATKA
- Samoobsługa: sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, je samodzielnie, umie pić przez słomkę oraz z otwartego kubka, myje i wyciera rączki, potrafi samodzielnie zdejmować ubrania i założyć niektóre części garderoby np. buty, luźne spodnie
- Unika drobnych niebezpieczeństw: np. wie, że może się poparzyć
- Samo wynajduje już sobie zabawy: nie potrafi jednak bawić się długo
- Stopniowo przyswaja reguły pozwalające na funkcjonowanie
w grupie - Zaczyna rozumieć zasady społeczne
- Przyswaja słownictwo za pomocą którego może nazwać emocje
- Zaczyna przeżywać emocje takie jak wstyd, zazdrość, poczucie winy, zakłopotanie
- Umie wykonać pojedyncze polecenia np. podaj klocek
4 LATKA
- W zakresie samoobsługi: samodzielnie korzysta z toalety, myje
i wyciera ręce, umie umyć swoją twarz, posługuje się łyżką
i widelcem, samodzielnie się rozbiera, umie założyć luźniejsze części garderoby, przesypia noc bez moczenia się. - Wzrasta zdolność samokontroli np. umie wytłumaczyć sobie bez płaczu decyzje podjęte wobec niego przez opiekuna
- Zaczyna pojawiać się kontrola własnych ekspresji np. kontrola wybuchów złości
- Pojawia się zdolność do reakcji odroczonych np. czekania na swoją kolej
- Pojawia się zdolność rozumienia i respektowania obowiązujących
w grupie zasad - Prosi o pozwolenie np. gdy chce pobawić się zabawką kolegi
- Kształtuje się umiejętność współdziałania w grupie np. wspólne budowanie z klocków
- Potrafi samodzielnie przygotować przybory do rysowania, pełni rolę dyżurnego
- Zaczyna uczestniczyć w zabawach tematycznych i grach
z regułami np. zabawa w sklep, w chowanego - Głębiej przeżywa emocje takie jak wstyd, zazdrość, zakłopotanie, duma
- Dysponuje pokaźnym zasobem słów za pomocą których nazywa emocje swoje i innych
- Występuje przed innymi, chce się popisać
5 – 6 LAT
- W zakresie samoobsługi: samodzielnie korzysta z toalety, doskonali umiejętność podcierania się, bez pomocy myje twarz i zęby, radzi sobie w kąpieli, samo ubiera się, zapina guziki, zapina pasek, wiąże supełek, sześciolatek umie zawiązać kokardkę i buty. Używa sztućców, doskonali umiejętność posługiwania się nożem, sprząta swój pokój, układa rzeczy w szafkach.
- Chętnie uczestniczy w grach opartych na współzawodnictwie
- Wzrasta znaczenie autorytetów innych niż rodzice
- Z własnej inicjatywy używa adekwatnie do sytuacji zwrotów grzecznościowych – proszę, dziękuję , przepraszam
- Ma ulubionego kolegę/koleżankę
- Potrafi słuchać bez przerywania
- Umie wykonać złożone polecenia trzyetapowe np. połóż talerz na stole, potem zamknij drzwi, a potem podaj mi sok który stoi na szafce.
- Pojawia się pełna zdolność do złożonych zabaw tematycznych zorganizowanych w ciąg zdarzeń.
- Staje się gotowe do radzenia sobie z sytuacjami zadaniowymi
WYBRANE TRUDNOŚCI W FUNKCJONOWANIU EMOCJONALNO – SPOŁECZNYM
NIEDOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA
- Nieadekwatność reakcji emocjonalnych do sytuacji
- Zachowania agresywne lub lękowe z błahych powodów
- Szybkie popadanie w skrajne emocje
- Trudności z panowaniem nad silnymi emocjami oraz
w częstszym występowaniu negatywnych reakcji emocjonalnych - Nieumiejętność regulowania swoich reakcji uczuciowych zgodnie
z wymogami otoczenia - Łatwe zniechęcanie się do zajęć sprawiających trudność
- Słabsze poczucie obowiązku
- Kierowanie się zasadą przyjemności
- Potrzeba stałego zainteresowania ze strony dorosłych
- Trudności z podporządkowaniem się poleceniom wydanym grupie
- Uporczywe żądanie pomocy
- Trudność w adaptacji do zmian
- Trudność w pokonywaniu przeszkód związanych z problemami sytuacyjnymi
- Słaby kontakt z rówieśnikami – częste konflikty
- Niechęć do podejmowania w grupie funkcji mało atrakcyjnych
- Trudności do podporządkowania się regułom
- Zmniejszona samodzielność
ZACHAMOWANIE EMOCJONALNE
- Nieśmiałość w nawiązywaniu kontaktów
- Trzymanie się na uboczu grupy
- Przyjmowanie postawy obserwatora
- Częste wycofywanie się z nowych czynności i zabaw
- Przejawianie wysokiego poziomu lęku
- Małomówność, zamknięcie w sobie
- Duża wrażliwość na ocenę ze strony innych
- Mała ekspresja mimiki twarzy
- Skrupulatne wykonywanie zadań
- Niepewność i napięcie emocjonalne w trakcie wykonywania zadania
NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA
- Nadruchliwość – ciągłe pozostawanie w ruchu
- Niepokój ruchowy – wykonywanie drobnych ruchów
w sytuacjach wymagających bezruchu - Nawyki ruchowe –np. poprawianie włosów,obgryzanie paznokci
- Często słaba koordynacja ruchowa
- Nadmierna hałaśliwość w zabawie
- Nieustanna zmiana form aktywności – nie kończy jednej czynności i już rozpoczyna kolejną
- Trudności z rozpoczęciem lub zakończeniem zadania
- Wzmożony odruch orientacyjny
- Trudności w spostrzeganiu i zapamiętywaniu
- Brak umiejętności dłuższej koncentracji na jednej czynności
- Trudności ze słuchaniem opowiadań, nauką piosenek i wierszy
- Trudności ze zorganizowaniem pracy i zabawy
- Gubienie przedmiotów
- Niechęć do zadań wymagających dłuższego wysiłku umysłowego
- Niecierpliwość
- Wzmożona emocjonalność
- Pobieżne i pochopne wykonywanie zadań
- Impulsywność
- Przerywanie wypowiedzi innym
- Nieumiejętność czekania na swoją kolej
- Udzielanie nieprzemyślanych odpowiedzi
ZACHAMOWANIE PSYCHORUCHOWE
- Nadmiernie spokojne
- Mała ruchliwość
- Bierność
- Przyjmowanie roli obserwatora
- Długi czas zastanawiania się, podejmowania decyzji, odpowiedzi
- Słaba reakcja na zmiany, nowe sytuacje
- Brak wyraźnego zainteresowania zadaniem, sytuacją
- Skłonność do naśladowania innych
- Mało ekspresyjne reakcje emocjonalne